پیوند در درخت پسته پیوند عبارت است از کندن قسمتی زاینده یک گیاه و چساباندن آن به قسمتی از اندام روینده گیاهی دیگر به نحوی که از ترکیب این اتصال کولتیوار یا رقم مورد نظر به دست آید. پیوند انواع مختلفی دارد از جمله پیوند شکمی، لوله ای، وصله ای، مجاورتی، که به منظورهای مختلف استفاده می شوند. در گیاهانی که نمی توان آنها را با قلمه و پاجوش ازدیاد نمود، برای حفظ مشخصات خارجی و داخلی یعنی ژنتیکی پایه مادری از پیوند استفاده می نماید. به عبارت دیگر پیوند کردن تغییری در خواص ظاهری و باطنی پیوندک نمی دهد. با کمک پیوند می توان درختان کهن را که به هر علتی، قسمت هوایی آنها از بین رفته باشد. ولی ریشه قوی و فعال دارد جوان کرد. هرگاه درختی در محل معینی نتواند به وسیله ریشه خود تهیه مواد غذایی کند. از پیوند استفاده نموده، درخت مطلوب را روی پایه دیگری که قرابت و تجانس با درخت مورد بحث داشته باشد. پیوند می نمایند. معمولاً گیاهانی که از بذر و یا هر وسیله به غیر پیوند به وجود آیند پس از مدتی زندگانی و رسیدن به حد بلوغ که به طور متوسط 6 تا 7 سال به طول می انجامد شروع به میوه دادن و یا گل کردن می نمایند. در صورتی که اگر همین درخت به وسیله پیوند زیاد شود پس از مدت کوتاهی که حداکثر از 2 تا 3 و 4 سال نمی کند شروع به گل کردن و میوه دادن می نماید بنابراین یکی از فواید پیوند تسریع در بهره برداری می باشد. در پاره ای از درختان پیوند قدرت بار دادن درخت پیوندی را زیاد می کند.
پیوند در پسته
سر برداری پیوندک آماده
جدا کردن پوست پایه قرار دادن پیوندک روی پایه
پایه های پسته
در درخت
پسته گل نر و ماده از یکدیگر مجزا و روی دو درخت جدا قرار دارد. به نحوی که اگر تمام درختان
پسته در باغی به تنهایی از درخت نر یا ماده تشکیل شده باشند آن باغ هیچ گاه بهره نخواهد داد و لازم است حتماً هر دو نوع درخت را نزدیک یکدیگر کاشت. معمولاً در بدو تأسیس
باغ پسته برای هر 9 عدد
درخت پسته ماده یک درخت نر به منظور تأمین مقدار لازم گرده برای تلقیح می کارند ولی در اغلب باغات کهنه مانند
باغات پسته دامغان مشاهده می شود که تمام درختان باغ از نوع ماده می باشند و مقدار حصول
باغ پسته دامغان مشاهده می شود که تمام درختان باغ از نوع ماده می باشند و مقدار حصول
باغ پسته به وزش باد یا وجود یک درخت یا چند درخت نر در باغات مجاور می باشد بنابراین اولاً درختان هر سال میوه نمی دهند و یا اگر میوه دار شوند مقدار آن بسیار کم می باشد. برای رفع این عیب و اصلاح باغ کهنه باید از پیوند استفاده نموده به این طریق که روی پاره ای از درختان ماده که به فاصله منظمی از یکدیگر قرار دارند یک شاخه را با جوانه درخت نر پیوند می نمایند. تا هر سال مقدار کافی گرده برای بارور کردن گل های ماده موجود باشد و بهره برداری از باغ هر سال منظم ومرتب گردد.
چند نکته
پیوندک پسته اصولاً پهن تر و بزرگتر از پیوندک سایر میوه ها است و می بایست قطر پایه ها به هنگام پیوند زدن به ویژه در محل الصاق کمتر از 1cm نباشد.
چرخه محل الصاق پیوندک بر روی پایه بالاتر از سطح زمین باشد رشد
درخت پیوندی پسته متعادل تر می شود اما هرچه پیوند بالاتر زده شود قطر پایه آن نیز باید زیادتر و سن پایه هم بیشتر باشد. در عوض چون رشد پیوندک (به لحاظ قدرت و سن ریشه پایه) سریع تر می گردد، تعادل بین پایه و پیوندک پس از چندی بر قرار می شود و تطابق و سازگاری بین آنها به وجود خواهد آمد .
اگرچه پیوندک بعضی از درختان حتی سال ها قابل نگهداری است اما
پیوندک پسته باید هر چه زودتر روی پایه قرار بگیرد چرا که
پیوندک پسته قابل نگهداری برای دراز مدت نمی باشد.
لازم است قبل از پیوند باغ 1 آبیاری کرد تا پوست درخت برای عمل پیوند به راحتی کنده شود.
فصل پیوند
درباره بهترین موسم پیوند زنی بین باغداران بحث و گفتگوست اما آنچه مسلم است و شواهد تایید می کند آن است که در بهار (به طور عمده اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد) زمانی که درخت به راحتی پوست می دهد و درجه حرارت هوا در حد مطلوبی باشد بهترین زمان زدن پیوند است. هرچه هوا گرمتر و رطوبت کمتر باشد درصد گرفتن پیوندها بیشتر از روزهایی است که هوا مرطوب تر، یا بارانی باشد.
وقتی دمای روزانه از 32 درجه سانتی گراد کند درصدد گرفتن پیوند کاهش پیدا می کند. بهتر است پیوند در بعد از ظهر روزهایی انجام شود که حرارت هوا کمتر از 30 درجه سانتی گراد باشد. پیوند در فصل بهار زمانی صورت گیرد که جریان شیره آوندی در وضع متعادلی باشد.
انواع پیوند
3 نوع روش پیوند زنی در ایران مرسوم است:
1- پیوند لوله ای
2- پبوند شکمی
3- پیوند اسکنه
پیوند اسکنه و شکمی از قدیم الایام در ایران کابرد داشته که به تدریج کنار گذاشته شده است این در حالی است که امروزه پیوند لوله ای به دلیل سادگی، سرعت، عملیات و درصد بالای جوش خوردن پایه با پیوندک رواج یافته و 99%
درختان پسته با استفاده از این روش تکثیر می شوند.
دقت در انتخاب پیوندک شرط اصلی موفقیت در پیوند است که برای این منظور نیز از جست های بالغ در تاج درخت یا پا جوش های جوان در پای درخت استفاده شود چون جوانه های خواب در درختان بالغ معمولاً جوانه های گل دهنده هستند لذا بهتر است که از جوانه های رویشی بر حسب اندازه و محل رویش آنها استفاده شود. جوانه های رویشی کوچکتر و نوک تیزتر از جوانه های گل دهنده هستند و معمولاً در انتهای شاخه های سال و روی جست های گل دهنده می رویند. جست های جوان و پر قدرتی که به سرعت رشد می کنند و طول رشد آنها به 50 می رسد عموماً دارای جوانه های رویشی زیادی هستند.
در اسفند ماه نهال های 2 تا3 ساله
پسته در زمین اصلی سربرداری می شوند.
پس از رشد جوانه های جانبی بر روی پایه سربرداری شد. بسته به نوع آرایش تنه درخت 3-1 شاخه جانبی بر روی پایه اصلی نگهداری شده و بقیه حذف می شوند .
پیوند لوله ای
در این پیوند هم اندازه بودن قطر پایه و پیوندک ضروری است به همین منظور ابتدا پایه و شاخه مناسب پیوند انتخاب می شود. پیوندک ها را روز قبل انتخاب کرده و در آب نگهداری می شود تا روز بعد عمل پیوند انجام گیرد برای تهیه پیوندک حدود 2 تا 3 بالاتر از جوانه شاخه را قطع کرده پس از 2 زیر جوانه با چاقوی پیوند زنی پوست دور تا دور بریده می شود بعد با انگشت پوست برش خورده را به آرامی چرخانده تا پوست جوانه به راحتی و به طور کامل از چوب جدا شود. پیوندک آماده شده به شکل استوانه ای حاوی جوانه می باشد شاخه های جانبی نگهداری شده بر روی پایه نیز سر برداری شده و سپس به فاصله 3 - 2 از بالا دور تا دور شاخه برش داده می شود و به روش تهیه پیوندک پوست جدا می شود پس از آماده شدن پایه و پیوندک، پیوندک را که به شکل استوانه است داخل چوب پایه قرار داده و به آرامی به سمت پایین فرستاده تا در محل خود استقرار یابد در چنین پیوندی بایستی فواصل موضع پیوندها از پای نهال ها متناسب و یکنواخت باشد همچنین موضع رویش جوانه پیوندک لوله ای در جهت شمالی خزانه قرار گیرد (اگر پیوند در خزانه صورت بگیرد) تا زمان تابش مستقیم نورخورشید بر مواضع پیوند ها و جوانه رویشی آنها کمتر و برای جملگی نهال های پیوندی یکسان باشد پیوند لوله ای را بر روی شاخه های فصل جاری درختان
پسته 3-2 ساله و در ماه خرداد انجام می دهند لازم است پیوند از ارتفاع 50-40 پایه صورت گیرد و نهال به صورت یک پایه هدایت شود.
پیوند شکمی ( T مع)
در این نوع پیوند فقط یک جوانه به عنوان پیوندک جدا می شود. این پیوند در
پسته اوایل مرداد یعنی موقعی زده می شود که جوانه رسیده و خواب باشد اما پایه فعال و لغزنده و به اصطلاح پوست دهنده باشد به لحاظ آنکه درخت
پسته از نوع درختان صمغ دار است ایجاد هر گونه خراشی در تنه یا شاخه های آن موجب تراوش شیرابه صمغ می گردد و در مجاورت هوا سفت می شود بنابراین در پیوند شکمی درختان میوه که شکاف افقی در بالای شکاف عمودی (به شکل T) زده می شود. در پیوند درخت یا
نهال پسته شکاف افقی در پایین شکاف عمودی زده خواهد شد تا بدین وسیله شیرابه مترشحه از شکاف افقی مانع رویش و رشد جوانه پیوندک نشود قطر پایه در این پیوند باید حدود 1/5-1 سانتیمتر می باشد.
پیوند اسکنه
این پیوند به ندرت مگر برای اصطلاح و احیای درختان عمل می شود که شرط اصلی موفقیت در این روش وجود پایه های سالم و پیوند در آخر تابستان است یعنی وقتی است که قطر ساقه یا تنه به اندازه مطلوب رسیده باشد قطر پایه در پیوند اسکنه باید بیش از2 باشد در پیوند اسکنه اتصال همه جانبه لایه های روینده پایه و پیوندک با هم چندان ضروری نیست.
عملیات بعد از پیوند
بستن پیوندک به پایه پس از انجام عمل پیوند در هر نوع پیوندی یکی از شروط موفقیت است با آنکه از هر نخی می توان برای بستن پیوندک ها استفاده کرد اما معرف نوارهای پلاستیکی امروزه نتیجه بهتری داده است همچنین استفاده از چسب پیوندی به خصوص برای پیوند اسکنه به منظور جلوگیری از خشک شدن شیره نباتی در لایه های روینده نیز به شدت توصیه می شود. پس از پیوند، آبیاری باید منظم وبه فواصل 14روز یکبار انجام شود.
جوانه ها و پاجوش هایی که از زیر محل پیوندک و بر روی پایه ایجاد می شود قطع گردد.
سر برداری پیوندک آماده
جدا کردن پوست پایه قرار دادن پیوندک روی پایه
پایه های
پسته انتخاب پایه عمده ترین عاملی است که قبل از احداث باغ
پسته باید در نظر گرفته شود موفقیت کشت
پسته در هر منطقه ای مربوط به انتخاب و فن کشت پایه هایی است که گسترش دامنه
پسته کاری را در هر منطقه ای تخمین می کند. بررسی های مادومی که هم اکنون روی پایه های
پسته دردست اقدام و در حال پیشرفت است. سبب تکمیل تجربیاتی است که توفیق بیشتری را در آینده نوید می دهد.
کاشت و تکثیر درختان پایه
پسته تهیه بذر
نهال های حاصل از کاشت بذر
پسته (به عنوان مثال آتلانتیکا) را پس از رشد کافی با
پسته معمولی پیوند می زنند. بذر رقم مذکور را که نخودی شکل و ریزتر از
پسته معمولی است در اواخر شهریور ماه یعنی موقعی که کاملاً بر روی درخت رسیده باشد از درخت می چیدند.
پوسته نرم رویی آن را جدا می کنند آنگاه بذرهای عاری از پوسته رویی را در روی زمین می گسترانند. تا در جریان هوا کاملاً خشک شود در این وقت بذر آماده برای کاشتن کارشناسان توصیه کرده اند که حتماً باید پوسته نرم بذر جدا شود زیرا با برداشتن پوسته نرم اولاً قارچ ها و اتی که احتمالاً در زیر این پوسته نفوذ کرده اند از بین می روند و در نتیجه آفت و آلودگی برای جوانه درحال رویش و موضع کاشت ایجاد نمی شود. ثانیاً در صورت خشکیده شدن این پوسته بر روی بذر مانع بزرگی برای جوانه زدن ایجاد می شود و درصد رویش بذر را کاهش می دهد بهتر است از پوسته های خندان جهت کشت استفاده شود تا جوانه زنی بهتر صورت گیرد بهترین فصل کاشت بذر در اواخر فصل پاییز تا اوایل زمستان است زیرا در این موقع نیاز چندانی به خیساندن قبلی بذرها نیست بهترین نتیجه از کشت بذر
پسته در شرایط نسبتاً مطلوبی بدست می آید که درجه حرارت محیط رویش جوانه ها 21 ثابت نگهداشته شود نگهداری بذرها در اتاق یا فضای سر پوشیده تاریک و خنک به جوانه زنی کمک شایانی می کند.
کاشت بذر جوانه زده
بذر جوانه زده یا در زمین اصلی و یا در گلدان و خزانه کاشت می شود کاشت بذر در زمین اصلی این امتیاز را دارد که هزینه انتقال را ندارد و به علاوه نگرانی غرس نهال انتقالی را از بابت سبز نشدن یا نگرفتن نهال از بین می برد.
برای کاشت بذرهای جوانه زده در گلدان از گلدان های کوچکی از جنس پیت استفاده می شود این گلدان ها را در مجاورت هم در گلخانه کاملاً روشن قرار داده و شرایط رویش و رشد نهال فراهم می شود با بزرگ شدن نهال، نهال به گلدان بزرگتر از جنس خاک های حاصلخیز بومی منطقه و کاملاً ضد عفونی شده غرس می شود.
طریقه دیگر تکثیر نهال های پایه
پسته آن است که به جای نشاء نهال ها در گلدان 2 - 2 بذر جوانه زده را در آن کشت می کنند. تهیه پایه از طریق کاشت بذر در گلدان یا نشاء نهال های نو رَس در خاک گلدان این امتیاز را دارد که ریشه نهال ها پس از رشد کافی وقتی به کف بستر تغذیه خود رسیدند رشد آنها از حالت عمودی خارج شده و با انشعابات جانبی خود به حالت افشان در می آید بنابراین نهال های پرورشی در گلدان ها با ریشه های افشان خود وقتی در زمین اصلی باغ غرس می شوند رشد سریع تری خواهند داشت.
مراقبت از نهال های
پستهبه فاصله 3تا 4 هفته بعد از کاشتن بذر در زمین خزانه رویش جملگی آنها انجام می گیرد و نهال های ریز سبز ظاهر می شود. در این فاصله در هر هفته یک مرتبه آبیاری سبکی انجام می گیرد در آبیاری جوی ها باید کاملاً دقت شود که آب روی گودال محتوی بذر یا نهال کوچک سبز شده را نپوشاند و قبل از رسیدن به سطح گودال ها جریان آب قطع شود آبیاری هفته ای یک مرتبه به طور منظم ادامه می یابد تا نهال ها به ارتفاع 12 - 10 برسد پس از آن آبیاری بر مدار 12-8 روز متناسب با شرایط آب و هوایی مناطق تنظیم و تا اواسط پاییز انجام می شود.
نهال هایی که از کاشت بذر حاصل می شوند به پیوند نیاز دارند عمل پیوند نهال ها در داخل گلدان های مخصوص و هم چنین پس از غرس در موضع اصلی و دایمی آن در باغ میسر است اما معمولاً روش دوم مورد توجه باغداران است.
سله شکنی، مبارزه با علف های هرز و مصرف کود شیمیایی و قیم بندی نهال ها از سایر مراقبت های نهال
پسته می باشد.
انواع پایه
بنه:گلدهی آن از
پسته اهلی زودتر بوده، میوه آن ریز و دهن بسته می باشد. از محاسن این پایه می توان به مقاوم بودن به نماتد مولد غده ریشه و مقاومت در برابر خشکی اشاره کرد.
از معایب آن: جوانه زنی مشکل - رشد بطئی و حساس بودن به شوری
کسور: میوه ریزتر و پوست آن نرم تر از بنه مقاوم به خشکی و شرایط نامناسب خاک،جوانه زنی بذر آن مشکل بوده و به نماتد مولد غده ریشه حساس است.
آتلانتیکا: میوه این پایه ریزتر از بنه است، این پایه نیز به نماتد مولد غده ریشه و بیماری گموز مقاوم است رشد اولیه آن کم بوده، حساس به وریتیلیوم است و در پیوند زدن دچار مشکل می شود.
پسته اهلی
این پایه به بیماری گموز، شوری و خشکی خاک حساس است. بذر آن به آسانی جوانه می زند، دارای رشد اولیه خوب و سازگاری کامل با پیوندک است. از ارقامی چون
پسته اوحدی و رقم بادامی زرند که منشأ آن از باغات قدیمی واقع در منطقه زرند کرمان است نیز می توان به عنوان پایه استفاده کرد.
هنگامی که چنین پیوندی صورت می گیرد باید در انتخاب پیوندک درخت نر دقت شود به این ترتیب تقارن ایام گلدهی درخت نر بایستی با ارقام منتخب بارور هماهنگ باشد بنابراین در موقع جدا کردن پیوندک ها از پایه اصلی درختان بارور و درختان نر باید این نکته مدنظر باشد. زمان گلدهی و طول دوره گلدهی ارقام مختلف بستگی به شرایط آب و هوایی هر منطقه دارد. انتخاب ارقام نر و ماده هایی که در همزمان گلدهی ایجاد کرده درصد موفقیت میوه را بالا می برد با توجه به تجربیات و یافته های تحقیقاتی در ایستگاه های تحقیقاتی
پسته در مناطق مختلف دنیا نسبت9 :1 درختان نر به ماده در باغ توصیه می شود که هنگام پیوند درختان و یا احداث باغ باید مورد توجه قرار بگیرد. معمولاً به منظور اطمینان از وجود گرده کافی در زمان گلدهی، درجهت عمود بر باد غالب منطقه یک ردیف از مجموع های از ارقام نر زود گل، متوسط گل و دیر گل پیوند می گردد تا بتواند حداکثر همپوشانی را با ارقام ماده موجود ایجاد نماید .
کاشت بذر
پسته در خزانه
زمین اصلی خزانه 5 روز قبل از کاشتن بذر آبیاری و پر آب می شود بعد از گاورو شدن زمین گودال های کوچکی در کنار جویه ها و در فاصله 5 زیر محل داغ آب با نوک بیلچه کنده می شود عمق گودال 5 و فاصله آنها از یکدیگر 25 می باشد. در هر گودال یک بذر جوانه زده گذاشته می شود وبا ریختن ماسه نرم کاملاً شسته روی بذر داخل گودال پر می شود. برخی از باغبانان ریختن مقداری خاکستر نرم را بر روی ماسه ها توصیه می کنند و معتقدند که خاکستر مغز
پسته بذری را از مورچه ها مصون می دارد اگر صحت این نظر مورد تردید باشد ترکیبات معدنی موجود در خاکستر برای تغذیه نهال ها مفید خواهد بود .
با تشکر فراوان از دکتر اسفندیار حسنی مقدم
گردآورنده : مهندس حدیث قربانی زاد
منابع
http://www.4msee.com
1- کشت وتولید
پسته، مترجم: درویشیان محمود، 272ص.
2- پسته ایران، شناخت تاریخی، مؤلف: ابریشمی محمد حسن، 669ص
3-CD آموزشی
4- مطالب گرفته شده از سایت های کشاورزی ( سایت مرکز تحقیقات پسته ایران
بن سایبادام دیر گل کاغذی شکوفه معرفی ارقام بادام دیرگلروشهای كاشت و تولید نهال پسته - ماکلورا(توت آمریکایی) هرس درخت سیبهرس درخت گلابی ویژگی درختان جهت استفاده در فضای سبز2عرعرانتخاب گیاه برای فضای سبز میوه جدیدی به نام سیب گلابیمنبع:
http://nahalestanzardadi.mihanblog.com
منبع:
http://nahalestanzardadi.mihanblog.com
درباره این سایت